του Δημήτριου Κ. Καμμένου
Οι σπάνιες γαίες (Rare Earth Elements – REE) θεωρούνται «στρατηγικά μέταλλα», καθώς στην πράξη δεν υπάρχει βιομηχανική εφαρμογή υψηλής τεχνολογίας που να μην τις περιλαμβάνει. Στη Χημεία Σπάνιες Γαίες (ΣΓ) καλούνται τα μέταλλα (χημικά στοιχεία) τα οξείδια των οποίων είναι γαιώδους μορφής και κλήθηκαν έτσι λόγω της εξαιρετικής σπανιότητάς τους. Αυτά τα μέταλλα λέγονται και λανθανίδες. Στην ομάδα των σπάνιων γαιών ανήκουν 17 μεταλλικά στοιχεία με παρόμοιες χημικές ιδιότητες, η ζήτηση των οποίων αυξάνεται συνεχώς.
Χαρακτηριστικό τους είναι η βιομηχανική τους μοναδικότητα σε εφαρμογές και χρήσεις προϊόντων υψηλής τεχνολογίας και στις λεγόμενες «πράσινες» τεχνολογίες. Ορισμένες από τις κυριότερες τελικές χρήσεις των σπάνιων γαιών είναι ιδίως η χρήση τους στους καταλυτικούς μετατροπείς των αυτοκινήτων, στην καταλυτική πυρόλυση (cracking catalysts) κατά τη διύλιση πετρελαίου, την τεχνολογία έγχρωμης τηλεόρασης και flat panel displays (κινητά τηλέφωνα, φορητά DVD, και φορητούς υπολογιστές), μόνιμους μαγνήτες και επαναφορτιζόμενες μπαταρίες για υβριδικά και ηλεκτρικά οχήματα, γεννήτριες και για ανεμογεννήτριες, και πολλές ιατρικές συσκευές.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν κάποτε αυτάρκης χώρα σε εγχωρίως παραγόμενες σπάνιες γαίες, αλλά τα τελευταία χρόνια οι ΗΠΑ στηρίζονται στην Κίνα, τον κυρίαρχο παγκόσμιο προμηθευτή, λόγω του χαμηλότερου κόστους εργασιών. Η Κίνα έχει ήδη κατορθώσει να ελέγχει σε ποσοστό σχεδόν παγκόσμιου μονοπωλίου τις σπάνιες γαίες, ενώ παράλληλα κυριαρχεί και στην αγορά των πρώτων υλών για μπαταρίες.
Η διένεξη ΗΠΑ – Κίνας έχει τις ρίζες της πριν από το 2016, πριν ακόμη ο Ντόναλντ Τραμπ εκλεγεί πρόεδρος των ΗΠΑ, ο οποίος τότε είχε διαμαρτυρηθεί για τις εμπορικές πρακτικές του Πεκίνου. Η Κίνα όμως απειλεί να φέρει τον εμπορικό πόλεμο στο επόμενο στάδιο: να διακόψει τις προμήθειες σπανίων γαιών στις βιομηχανίες τεχνολογίας και άμυνας των ΗΠΑ. Ο Αμερικανός Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ προσφάτως συνέχισε την επιθετική τακτική, του αυξάνοντας τους δασμούς σε κινεζικά αγαθά αξίας 200 δισ. δολαρίων. Το Πεκίνο απάντησε με νέους δασμούς σε αμερικανικά αγαθά 60 δισ. δολαρίων και κατόπιν ο Τραμπ έβαλε στη μαύρη λίστα -και επί της ουσίας απαγορεύοντάς της να κάνει δουλειές με αμερικανικές επιχειρήσεις -μία από τις μεγαλύτερες εταιρείες της Κίνας, τη γνωστή κατασκευάστρια κινητών τηλεφώνων Huawei.
Η επίσκεψη του Κινέζου Προέδρου Σι Τζινπίνγκ στέλνει ένα προειδοποιητικό μήνυμα στις ΗΠΑ ότι η Κίνα μπορεί να χρησιμοποιήσει σπάνιες γαίες ως μέτρο αντίποινα καθώς ο εμπορικός πόλεμος θερμαίνεται. Χάρη στα 17 μέταλλα, τα οποία ο αρχιτέκτονας των μεταρρυθμίσεων στην Κίνα Ντενγκ Χσιαοπίνγκ είχε αποκαλέσει από τη δεκαετία του 1970 «το πετρέλαιο της Κίνας», το Πεκίνο έχει αποκτήσει ένα γεωστρατηγικό πλεονέκτημα ασκώντας ασφυκτική πίεση στην ευρωπαϊκή, αμερικανική και γιαπωνέζικη καινοτόμο βιομηχανία. Η Ελλάδα συγκαταλέγεται μεταξύ των 5 χωρών στις οποίες η Ε.Ε. έχει στηρίξει τις προσδοκίες της για σπάνιες γαίες (Ελλάδα, Γροιλανδία, Σουηδία, Φινλανδία, Νορβηγία).
Στο μεταξύ όμως, η Αμερική θα μπορούσε να αναζητήσει νέους προμηθευτές αλλού. Σε ό,τι αφορά στις έρευνες, αυτό που διαφαίνεται και μένει να αποδειχθεί είναι ότι η Ελλάδα είναι «προικισμένη» στον τομέα των σπάνιων γαιών, ιδιαίτερα στην ευρύτερη περιοχή της Βόρειας Ελλάδας. Η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης παρουσιάζει μεγάλη ποικιλία μεταλλικών ορυκτών, πολλά από τα οποία υπέστησαν έντονη εκμετάλλευση ήδη από την αρχαιότητα. Ειδικότερα, στην Περιφέρεια ΑΜΘ εντοπίζονται κοιτάσματα και εμφανίσεις βασικών και πολύτιμων μετάλλων, σπάνιων γαιών, βιομηχανικών ορυκτών και διακοσμητικών πετρωμάτων, καθώς και πετρωμάτων για ειδικές χρήσεις.
Την τελευταία 20ετία έχουν εντοπιστεί από το ΙΓΜΕ (Ινστιτούτο Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών) σημαντικές εμφανίσεις μετάλλων υψηλής τεχνολογίας, καθώς και σπάνιες γαίες στρατηγικής σημασίας. Επίσης, ιδιαίτερη σημασία παρουσιάζει το κοίτασμα ουρανίου της περιοχής Παρανεστίου στο Ν. Δράμας. Αξιόλογη είναι η και παρουσία λιγνιτικών κοιτασμάτων (στη Λεκάνη Δράμας), και των γεωθερμικών πεδίων (7 βεβαιωμένα χαμηλής ενθαλπίας), που μαζί με το ουράνιο καθιστούν την Περιφέρεια ΑΜΘ προνομιούχο περιοχή για την ενεργειακή πολιτική της χώρας. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι παρά τον τεράστιο ορυκτό πλούτο που διαθέτει η Περιφέρεια ΑΜΘ, δεν υπάρχει σήμερα ούτε ένα (1) ενεργό μεταλλείο.
Έρευνες του ΙΓΜΕ εντόπισαν σε παράκτιες, αλλά και υποθαλάσσιες περιοχές (περιοχή ανάμεσα στην Πέραμο και στα Λουτρά Ελευθερών, στο Νομό Καβάλας), όπου υπάρχουν ενδιαφέρουσες εμφανίσεις «Μαύρων Άμμων» (Black Sands), μέταλλα υψηλής τεχνολογίας (τιτάνιο), που συνοδεύονται από σπάνιες γαίες (έχουν μεγάλη εφαρμογή στις νέες τεχνολογίες). Επίσης, μέταλλα υψηλής τεχνολογίας που συνοδεύονται από σπάνιες γαίες εντοπίστηκαν και στο οφιολιθικό σύμπλεγμα Σμιγάδας-Ραγάδας-Βύρσινης (στη Ροδόπη). Στο ίδιο σύμπλεγμα πρέπει επίσης να αναζητηθούν και συγκεντρώσεις Λευκόχρυσου (Pt) και Παλλαδίου (Pd).
Οι έρευνες από το ΙΓΜΕ έγιναν στις περιοχές της Λεκάνης Ν. Σερρών, Χαϊντού Ν. Ξάνθης και στην ευρύτερη περιοχή Παρανεστίου Ν. Δράμας. Τα πιο σημαντικά ευρήματα ήσαν στις περιοχές Αρχοντοβούνι, Φτερωτό, Σπηλιά, Άνδηρο, κοντά στα χωριά Διπόταμα της περιοχής Παρανεστίου. Στην περιοχή αυτή έγινε ένα «πλέγμα» γεωτρήσεων βάθους 50-100 μέτρων και, σε κάποια σημεία, βάθους 200, 250 ή και 300 μέτρων. Στην περιοχή Παρανεστίου, με συντεταγμένες X+9.200, Y+12.200, έγιναν περίπου 500 γεωτρήσεις. Σύμφωνα με πληροφορίες, το κοίτασμα είναι αξιοποιήσιμο για 30 χρόνια περίπου (αργότερα δόθηκε εντολή να σταματήσουν οι εργασίες).
Η Ελλάδα πρέπει να συνειδητοποιήσει τον εναλλακτικό ρόλο που θα μπορούσε να διαδραματίσει εκμεταλλευόμενη τον ορυκτό της πλούτο και τις προσφερόμενες συγκυρίες προς όφελός της. Η χώρα μας οφείλει να αφυπνιστεί και να διεκδικήσει μερίδιο στη διεθνή γεωπολιτική σκακιέρα, θέτοντας τέλος στην ομηρία της ευρωπαϊκής και της αμερικανικής βιομηχανίας από την Κίνα.
Πρόεδρος της «Δύναμης Ελληνισμού»
Ανεξάρτητος Βουλευτής Β’ Πειραιώς
τ. Αντιπρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων
