Κηθ Χαρινγκ. Πρωτοπόρος της Γκράφιτι Τέχνης. Keith Haring .
Δημοσθένης Δαββετας ,Καθηγητής Φιλοσοφίας της Τέχνης, ποιητής, εικαστικός, γεωπολιτιστικος αναλυτής.
Για τον Κηθ Χαρινγκ άκουσα για πρώτη φορά σχόλια από τον Αντυ Γουορχωλ. Μου ανέφερε οτι ήταν πολύ ταλαντούχος σημαντικός καλλιτέχνης της νέας γενιάς τότε την δεκαετία του ’80 στην Αμερική και διεθνώς . Κι ακόμη μου ανέφερε οτι ανήκε στην πρωτοπόρα τότε γενιά των γκράφιτι καλλιτεχνών που άρχισαν να γίνονται αποδεκτοί στην μεγάλη παγκόσμια εικαστική οικογένεια. Ήταν μαζί με τον Ζαν Μισελ Μπασκια οι δύο πολύ αγαπημένοι νεαροί εικαστικοί που ο Γουορχωλ συμπαθούσε και μάλιστα συχνά ανταγωνίζονταν μεταξύ τους για το ποιός από τους δύο θα έπαιρνε μεγαλύτερη θέση πλαι του. Αν και φίλοι οι δύο νεαροί καλλιτέχνες, αν και συναγωνιστές και πρωτοπόροι, εκείνον τον καιρό, της διάδοσης της Γκράφιτι Τέχνης σε όλο τον κόσμο, εν τούτοις διεκδικούσαν κατ’αποκλειστικοτητα ,σαν μωρά παιδιά την καρδιά του Αντυ Γουορχωλ. Αυτός ο τελευταίος ,όλοι έλεγαν οτι είχε προτίμηση στον Ζαν Μισέλ Μπασκια. Όμως κάποιοι άλλοι και μεταξύ αυτών κι εγώ διαπιστώσαμε οτι ναι ήταν βέβαιο οτι ο Αντυ είχε ιδιαίτερη αγάπη στον Ζαν Μισελ. Όμως είχε επίσης μεγάλη αγάπη και στον Κηθ Χαρινγκ. Τον άκουγα να μου τον αναφέρει στις συζητήσεις μας ο Γουορχωλ παροτρυνοντας με μάλιστα επιμ6ονα να τον συναντήσω προσωπικά. Του είχε μου είπε ήδη μιλήσει για μένα. Συνεπώς απλά έπρεπε να μου δοθεί η ευκαιρία της συνάντησης. Κι αυτή δεν άργησε ναρθει.
Ήταν το 1985 σε μια έκθεση του Κηθ Χαρινγκ στην γκαλερί Πωλ Μεντζ στην Κολωνία. Μόλις έμαθα για την έκθεση που μου την επιβεβαίωσε ο τότε καλος μου φίλος Γιρι Γκεοργκ Ντοκουπιλ, ένας από τους πρωταγωνιστές των νέων εικαστικών της δεκαετίας του ’80, Τσέχος γεννημένος αλλά πολιτιγραφημενος γερμανός, πήρα αμέσως το τρένο απο το gare du Nord, στο Παρίσι με κατεύθυνση την Κολωνία. Έφτασα εκεί σε δύο περίπου ωρ6ες. Κι αμέσως πήγα με ταξί στην γκαλερί Πωλ Μεντζ. Υπήρχε παντού κόσμος. Πολυς κόσμος. Και μέσα κι έξω απο την γκαλερί. Ήταν βλέπετε η περίοδος της δεκαετίας του ’80 η περίοδος της μεγάλης αισιοδοξίας. Η ζωγραφική κι η παραστατική έκφραση γενικώς επέστρεφαν στο προσκήνιο της Τέχνης μετά από μια εικοσαετία περίπου περιθωριοποίησης τους από τις λεγόμενες ,εννοιολογικές ,αντι-παραστατικες Τέχνες που κυριάρχησαν τις δεκαετίες του ’60 και του ’70 στον εικαστικό χώρο. Κι όπως κάθε επιστροφη που φωνάζει ” revanche” κάνει θόρυβο. Φωνάζει δυνατά ” Είμαι εδώ. Δεν νικηθηκα”. Θέλει να την προσέξουν. Έτσι γινόταν σε κάθε έκθεση τότε καλλιτεχνών όπως του Μπαζελιτς, του Κιφερ, του Λουπερτζ, του Μπασκια, του Κλεμεντε, του Κια και τόσων άλλων. Έτσι έγινε και με τον μεταξύ άλλων πρωταγωνιστή αυτής της ζωγραφικής “επιστροφης”, Κηθ Χαρινγκ.
Όλο αυτό το πλήθος που έβλεπα να στριμώγνεται είχε έρθει για την έκθεση του αλλά και για την Περφορμανς που θα έκανε στα εγκαίνια. Γιατί ο Κηθ έκανε εντυπωσιακές δράσεις σαν ακτιβιστής που ήταν γενικώς για κοινωνικά θέματα.
Τι έκανε λοιπόν εκείνο το βράδυ στην περφορμανς του; Άρχισε να σχεδιάζει στο σώμα ενός άντρα και συνέχιζε σε κάποια επιφάνεια της γκαλερί. Σχεδίαζε με μια εντυπωσιακή ευκολία, ρυθμό, απλότητα και καθαρότητα αυτό το γνωστό ανθρωπάκι ,σαν ενα μωράκι ,που όλοι μας συνεχίζουμε ακόμη σήμερα, να βλέπουμε σε μπλουζάκια ,ρούχα, καρτ ποσταλ κι άλλα εύχρηστα φτηνά αντικείμενα. Ήταν ταυτόχρονα η γνωστή σ’ολους μας ” υπογραφη” του,το δημιούργημα του ,που το κουβαλούσε παντού μαζί του και το εφάρμοζε σε τοίχους ,ρούχα, σώματα ,πόντο πόντο, σ’οποια υλική επιφάνεια επέλεγε για να δράσει καλλιτεχνικα. Έμοιαζε ο γκράφιτι χαρακτήρας πουχε δημιουργήσει με μια μορφή κινούμενου σχεδίου. Κι αυτό δεν ήταν τυχαίο. Όταν λίγο αργότερα του μίλησα και μου είπε ” α!εσύ είσαι ο Demosthenes που μου μίλησε Ο Αντυ,” μουπε να κάτσουμε κοντά στον δείπνο που ακολούθησε κι οργάνωσε η γκαλερί εκείνο το βράδυ προς τιμήν του. Μιλήσαμε για Τέχνη προφανώς . Και μου είπε οτι η μορφή αυτή που συνήθως εμμονικά σχεδίαζε ήταν το φυσιολογικό αποτέλεσμα μιας σχεδιαστικής πορείας που ξεκίνησε από τα πολύ παιδικά του χρόνια από την οικογένεια του.
Ο Κηθ Χαρινγκ γεννήθηκε στο Ρετινγκ της Πενσυλβανια στην Αμερική στις 4 Μαΐου του 1958. Μεγάλωσε στο Kutztown συγκεκριμένα. Είχε τρείς μικρότερες αδελφές κι από πολύ νωρίς μπήκε στην Τέχνη του σχεδιασματος δίπλα στον πατέρα του Αλεν Χαρινγκ που σχεδίαζε μαζί του χαρακτήρες κινουμένων σχεδίων . Επηρεάστηκε από χαρακτήρες των Walt Disney, Dr. Seuss, Looney Tunes, The Bugs Bunny Show. Απο το 1976 ως το 1978 σπούδασε εμπορική Τέχνη στο Ivy School or professional art στο Πιτσμπουργκ. Γρήγορα όμως έχασε το ενδιαφέρον του για την ακαδημαϊκή παιδεία και μετακόμισε στην Νέα Υόρκη. Γράφτηκε στην σχολή εικαστικών Τεχνών κι απο το 1980 άρχισε να οργανώνει εκθέσεις στην γκαλερί club 57. Ούτε όμως αυτήν την σχολή τελείωσε. Η ακαδημαϊκή διδασκαλία δεν του πήγαινε. Ήταν ελεύθερος κι ήθελε ν’ αυτοσχεδιάζει. Του άρεσε επίσης να επιμελείται εκθέσεις. Κάτι που έκανε στην γκαλερι Mudd Club. Το 1982 ήταν μια χρονιά σημαντική γι’αυτον. Εμφανίστηκε στο documenta στην Γερμανία και στην Μπιενάλε του Σαο Παολο. Απο το 1982 ως το 1989 συμμετείχε σε περισσότερες απο 100 ατομικές κι ομαδικές εκθεσε6ις σε Ευρώπη, Αμερική και Ασία. Δημιούργησε επίσης περισσότερα από 50 δημόσια έργα Τέχνης σε δεκάδες φιλανθρωπικά ιδρύματα ,νοσοκομεία, παιδικά κέντρα και ορφανοτροφεία. Το 1984 ζωγράφισε τοίχους με γκράφιτι τεχνική στο Σίδνεϊ, στην Μελβούρνη, στο Ριο ντε Τζανέιρο , στην Μινεάπολη, στο Μανχάταν, στο Παρίσι.
Πολιτικά ευαισθητοποιημένος, κι ακτιβιστής, δηλωνο6ντας ανοιχτά την ομοφυλοφιλία του ,σχεδίασε το 1985 μια αφίσα του κινήματος για την κατάργηση του απαρτχάιντ στην Νότια Αφρική. Την Άνοιξη του 1986 έκανε την πρώτη του ατομική εκθε6ση σε μεγάλο μουσείο, το Μουσείο Stedelijk στο Άμστερνταμ . Επίσης ζωγράφισε και μια τοιχογραφία στις εγκαταστάσεις των αποθηκών του μουσείου. Τον ίδιο χρόνο ύστερα από πρόταση του Μουσείου Checkpoint Charlie δημιούργησε στο τείχος του Βερολίνου μια τοιχογραφία μήκους 300 μέτρων ,απεικονίζοντας μαύρες και κόκκινες φιγούρες σε κίτρινο φόντο. Ήταν τα χρώματα της Γερμανικής σημαίας που συμβολιζαν την ελπίδα επανένωσης της Ανατολικής με την Δυτική Γερμανία. 0 Κηθ Χαρινγκ έκανε το πρώτο από τα σχέδια του στο μετρό της Νέας Υόρκης τον Δεκέμβριο του 1980. Δεν έδινε τίτλο στα έργα του γενικώς γιατί, πάντα, σύμφωνα με τα λεγόμενα του, ήθελε να ωθήσει τον θεατή ,να δώσει την δική του ερμηνεία σε αυτά. Πίστευε οτι όσοι κοιτούν ένα έργο έδιναν άλλες τόσες ερμην6ειες του. Μαζί με τους Κενυ Σαρφ και Ζαν Μισελ Μπασκια ο Κηθ Χαρινγκ, απετέλεσε την πρωτοπορία της street art στις αρχές της δεκαετίας του ’80 στην Νέα Υόρκη και στην σύγχρονη Τέχνη. Ο Χαρινγκ ζωγράφιζε συχνά με το γκράφιτι στυλ του στα κενά μαύρα διαφημιστικά της Νέας Υόρκης. Η διαδικασία αυτή ήταν παράνομη κι επηρέασε πολλούς νέους τότε γκράφιτι καλλιτέχνες να κάνουν το ίδιο. Οι υπαίθριες τοιχογραφίες του στην Αμερική κι αλλού παγκοσμίως ,είχαν την αίσθηση του παιχνιδιού. Κι αυτό άρεσε στα παιδιά ,πολλά των οποίων συχνά συνεργάζονταν μαζί του σε διάφορα έργα του. Το ιερογλυφικο στυλ της graffitists στάσης του τον μετέτρεψε σε ένα είδος λαικου ήρωα ,σε ένα είδος ποπ αρτιστ των γκραφιτις. Ο διεθνής Τύπος ενδιαφέρθηκε αμέσως για την δουλειά του. Ταυτόχρονα μουσικοί και σχεδιαστές μόδας χρησιμοποίησαν τα δημιουργήματα του, χαρακτηριστικά για την αμεσότητα και την αεροσύνη τους, σε πολλά γνωστά βίντεο μουσικής και μόδας. Το 1986 ο Κηθ Χαρινγκ άνοιξε ένα κατάστημα στην Νέα Υόρκη με το όνομα Pop Shop. Αμέσως τα προϊόντα που κυκλοφόρησε ,απο μπλουζάκια ,πρωτότυπες εκτυπώσεις η και κουμπιά sign-on , έγιναν ανάρπαστα. Η επιτυχία του ήταν τέτοια που το 1988 άνοιξε κι ένα παρόμοιο κατάστημα στο Τοκιο.
Η κοινωνική συνειδητοτητα κι ευαισθησία του δεν τον άφηνε σε ησυχία. Ευαισθητοποιημενος για την τότε μάστιγα, το AIDS ,αγωνίστηκε με διάφορες δράσεις κι εκθέσεις του να κινητοποιήσει κόσμο και κεφάλαια για την πρόληψη και την θεραπεία της ασθένειας. Επίσης έδωσε αγώνα κατά της διάδοσης των παράνομων ναρκωτικών. Ο ίδιος προσεβληθη από AIDS . Το διάστημα της αρρώστιας του ζωγράφιζε έργα που αφορούσαν τον θάνατο. Λόγω επιπλοκών του ιού το 1990 πέθανε σε ηλικία μόλις 31 ετων. Το ίδρυμα που άφησε παραμένει δραστήριο ως σήμερα σε θέματα Τέχνης και κοινωνικής ευαισθησίας. Δίνει δε υποτροφίες και χρηματοδοτεί προγράμματα για μη-προνομιουχα παιδιά ,για ζητήματα μόρφωσης,πρόληψης και φροντίδας ασθενών του AIDS. Ο Χρόνος έδειξε οτι παρότι πέθαινε νέος το έργο του συνεχίζει ως σήμερα να ενδιαφέρει και να επηρεάζει σημαντικά.
