του Δημήτρη Κουτσούκου
Δεν ξέρω εσείς πώς νιώθετε, αλλά προσωπικά έχω αγανακτήσει. Οι New York Times, μια από τις μεγαλύτερες εφημερίδες στον κόσμο, παραδέχθηκαν ότι έβαλαν στο πρωτοσέλιδο φωτογραφία ενός παιδιού από τη Γάζα, του 18 μηνών Μοχάμεντ Ζακαρία αλ-Μουταουάκ, για να δείξουν «την πείνα που προκαλεί το Ισραήλ». Και τώρα έρχονται να μας πουν ότι το παιδί πάσχει από προϋπάρχοντα σοβαρά προβλήματα υγείας που επηρεάζουν τον εγκέφαλο και την ανάπτυξη των μυών του.
Η ίδια η λεζάντα που είχαν δημοσιεύσει αρχικά έλεγε ότι ο Μοχάμεντ «γεννήθηκε υγιής» και «πρόσφατα διαγνώστηκε με σοβαρό υποσιτισμό». Το φωτογραφικό καρέ – με το παιδί στα χέρια της μητέρας του – κυριάρχησε στο πρωτοσέλιδο των NYT και αναπαράχθηκε από μεγάλα διεθνή ΜΜΕ όπως Sky News, The Guardian, Daily Mail και Times of London.
Μάλιστα, το Daily Express στο Ηνωμένο Βασίλειο το έκανε ολόκληρο εξώφυλλο με τον τίτλο: «FOR PITY’S SAKE STOP THIS NOW».
Και όμως, στις 30 Ιουλίου οι New York Times έκαναν πίσω.
Πρόσθεσαν μια διορθωτική σημείωση στο online άρθρο τους και δημοσίευσαν μια γραπτή δήλωση, παραδεχόμενοι ότι «το παιδί είχε προϋπάρχοντα προβλήματα υγείας» και ότι το ρεπορτάζ ενημερώθηκε εκ των υστέρων για να προσθέσει αυτό το στοιχείο. Επικαλέστηκαν νέα στοιχεία από το νοσοκομείο που το περιέθαλψε και τα ιατρικά του αρχεία, τα οποία αποκαλύπτουν ότι ο μικρός Μοχάμεντ έχει διαγνωσθεί με εγκεφαλική παράλυση και υποξαιμία, πιθανόν συνδεόμενη με γενετική διαταραχή.
Προσέξτε: η διόρθωση δεν δημοσιεύθηκε στον κύριο λογαριασμό των NYT με τα 55 εκατομμύρια ακολούθους, αλλά στον λογαριασμό των δημοσίων σχέσεων με μόλις 89.000. Και φυσικά, μέχρι τότε η εικόνα είχε ήδη κάνει τον γύρο του κόσμου και είχε καταγραφεί στη συνείδηση του κοινού ως «το πεινασμένο παιδί της Γάζας που πεθαίνει εξαιτίας του Ισραήλ».
Αυτό δεν είναι λάθος. Είναι επιλογή. Είναι απόφαση να παρουσιαστεί ένα αφήγημα, ακόμη κι αν η αλήθεια είναι πιο σύνθετη. Είναι απόφαση να συγκινήσεις, να σοκάρεις και να κατηγορήσεις. Και όταν αποκαλυφθεί η αλήθεια; Μια μικρή «διευκρίνιση» και όλα συνεχίζουν κανονικά.
Ειλικρινά, πόσα ακόμη τέτοια μπορούμε να αντέξουμε; Πόσα ακόμη πρωτοσέλιδα θα εργαλειοποιούν παιδιά και ανθρώπους για να εξυπηρετήσουν μια αφήγηση; Πόσα ακόμη «συγκλονιστικά» ρεπορτάζ θα αποδεικνύονται παραπλανητικά;
Η δημοσιογραφία δεν είναι αυτό. Δεν είναι να χρησιμοποιείς μια φωτογραφία ενός άρρωστου παιδιού για να πεις μια ιστορία που δεν ισχύει. Δεν είναι να εργαλειοποιείς τον ανθρώπινο πόνο για να εξυπηρετήσεις πολιτικές σκοπιμότητες.
Το χειρότερο; Ξέρω ότι θα ξανασυμβεί. Και ότι, μέχρι να μάθουμε την αλήθεια, η ζημιά θα έχει ήδη γίνει.
