Από τον περασμένο Σεπτέμβριο, όταν και ξεκίνησαν οι πρώτες πυρκαγιές μεγάλης έκτασης στην Αυστραλία μέχρι σήμερα -που σχεδόν 100 εστίες φωτιάς είναι ενεργές- έχουν καεί περισσότερα από 40 εκατομμύρια τ.μ. γης και εκατοντάδες σπίτια, ενώ 18 άτομα έχουν χάσει τη ζωή τους και περίπου άλλα τόσα αγνοούνται. Την ίδια στιγμή, οι αρχές κάνουν έκκληση σε χιλιάδες κατοίκους να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους, κυρίως στις νότιες πολιτείες, προκειμένου να μην αυξηθεί ο αριθμός των θυμάτων και των αγνοουμένων. Πολλές περιοχές στην Βικτόρια έχουν επισήμως αναγνωριστεί κατεστραμμένες και οι μετεωρολογικές προγνώσεις για το Σαββατοκύριακο συντείνουν στην άποψη ότι η καταστροφή θα επεκταθεί ακόμη περισσότερο.
Αυτό που συμβαίνει στην Ωκεανία, συνδυαστικά με τα όσα έγιναν πριν λίγους μήνες στον Αμαζόνιο, δεν είναι κάποιο preview ενός δυστοπικού μέλλοντος μετά τις απόλυτες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Δεν είναι καν μία προειδοποίηση. Στην Αυστραλία εκτυλίσσεται μία κλιματική καταστροφή, σε πραγματικό χρόνο. Όπως πεσιμιστικά σημειώνει ο Guardian “ο καπνός σκεπάζει απειλητικά όλο το νότιο κομμάτι της χώρας από το βράδυ της Τετάρτης. Οι αρχές προειδοποίησαν ότι ο αριθμός των νεκρών θα συνεχίσει να αυξάνεται, μαζί με τις περιοχές που θα καταστραφούν”.
Παράλληλα, ανυπολόγιστη είναι η ζημιά στα οικοσυστήματα της ηπείρου με εκατομμύρια ζώα να καίγονται ζωντανά. Η κατάσταση αποκτά ακόμη πιο δραματικές διαστάσεις αν λάβει κανείς υπόψιν ότι τα πουλιά (κυρίως το είδος της αυστραλιανής κίσσας) έχουν μάθει να μιμούνται τον ήχο από τις σειρήνες, σε μία απέλπιδα προσπάθεια να “προειδοποιήσουν” με τον τρόπο τους για το επερχόμενο κακό.
Όλα τα παραπάνω είναι συνέπειες μίας κλιματικής ανωμαλίας στον Ινδικό ωκεανό που ονομάζεται δίπολο και ευθύνεται για τις εξαιρετικά υψηλές θερμοκρασίες που καταγράφονται αυτή την εποχή στην Αυστραλία. Οι καύσωνες πλαισιώνονται από θυελλώδεις ανέμους και καταιγίδες με ξηρές αστραπές – όλα φαινόμενα που ενισχύουν τους ρυθμούς επέκτασης των πυρκαγιών και μάλιστα με πολύ υψηλές ταχύτητες καθώς και τη δημιουργία πυκνών νεφώσεων λόγω της φωτιάς. Αξίζει να αναφερθεί πως σε κάποιες περιπτώσεις οι πίδακες καπνού έφτασαν ακόμη και σε ύψος 12 χλμ από την επιφάνεια του εδάφους. Κατά κανόνα, το καλοκαίρι στην Αυστραλία είναι θερμό και ξηρό αλλά η κλιματική αλλαγή έχει δημιουργήσει συχνότερες και μεγαλύτερες περιόδους ακραίων θερμοκρασιών, επιδεινώνοντας τις συνθήκες για δημιουργία βλάστησης και ως εκ τούτου, περισσότερα ξηρά εδάφη που είναι ευκολότερο να καούν. Πρόσφατα, κατεγράφη η ξηρότερη άνοιξη στην ιστορία της χώρας ενώ στις αρχές του καλοκαιριού -δηλαδή στα μέσα Δεκεμβρίου- ακολούθησε η πιο ζεστή ημέρα όλων των εποχών για την Αυστραλία, με μέση θερμοκρασία τους 41,9°C.
Οι επιστήμονες έχουν κρούσει εδώ και τρία χρόνια τον κώδωνα του κινδύνου, τονίζοντας πως η έλλειψη υγρασίας αποτελεί έναν από τους βασικότερους λόγους εξάπλωσης ακραίων πυρκαγιών. Ο Πρωθυπουργός της χώρας, Scott Morrison, όχι μόνο δεν είχε λάβει στα σοβαρά υπόψιν τις προειδοποιήσεις αλλά αντιθέτως είναι ένθερμος υποστηρικτής της ρυπογόνου βιομηχανίας λιγνίτη και παρεμφερών δραστηριοτήτων, που φυσικά δεν λαμβάνουν υπόψιν καμία περιβαλλοντική δικλείδα ασφαλείας. Όταν δε, ξέσπασαν οι νέες πυρκαγιές βρισκόταν σε διακοπές στην Χαβάη. Επιστρέφοντας εσπευσμένα στην χώρα, κατά τις τελευταίες ημέρες του προηγούμενου έτους, απέφυγε να αναφερθεί στις αιτίες που προκάλεσαν την καταστροφή.
“Είναι μία θηριώδης φωτιά και κάνουμε οτιδήποτε μπορούμε σε αυτή την ώρα ανάγκης. Οι άνθρωποι έχουν υποφέρει και είναι οργισμένοι αλλά αυτό συμβαίνει στις φυσικές καταστροφές” είπε κυνικά μεταξύ άλλων ο Morrison, που παρότι βρίσκεται μόλις 1,5 χρόνο στην κεφαλή της χώρας αντιμετωπίζει δριμύτατη όσο και δικαιολογημένη κριτική. Στον αντίποδα, ο στρατός, το πολεμικό ναυτικό και η αεροπορία, μαζί με τις πυροσβεστικές δυνάμεις και χιλιάδες εθελοντές προσπαθούν να ξεπεράσουν τον εαυτό τους προκειμένου να τεθεί έστω και υπό μερικό έλεγχο η κατάσταση.
Πολλές δημοσκοπήσεις τον τελευταίο χρόνο δείχνουν ότι η πλειοψηφία των Αυστραλών θεωρεί την κλιματική αλλαγή ως μία από τις αμεσότερες απειλές για την χώρα και επιθυμεί ισχυρότερη κυβερνητική δράση για την καταπολέμησή της. Ο συντηρητικός Morrison από την άλλη επιμένει, ακόμη και τώρα, πως προέχει η οικονομική ευημερία της χώρας. Ακόμη και τη στιγμή δηλαδή που τα εδάφη της καίγονται, τα ζώα της απανθρακώνονται και ανθρώπινες ζωές βρίσκονται σε κίνδυνο, πιστεύει πως δεν είναι η καταλληλότερη συνθήκη για να συζητήσει τις πολιτικές για το κλίμα.
Το Σάββατο η Πυροσβεστική Υπηρεσία της Νέας Νότιας Ουαλίας (RFS) στην Αυστραλία προειδοποίησε ότι μια πυρκαγιά στην ακτή δημιούργησε το δικό της καιρικό σύστημα 287 χλμ νότια του Σίδνεϊ.
«Μία καταιγίδα που προκλήθηκε από την πυρκαγιά έχει σχηματιστεί πάνω από την εστία Currowan στο βόρειο άκρο της φωτιάς κοντά στο Nowra. Αυτή είναι μια πολύ επικίνδυνη κατάσταση. Παρακολουθήστε τις συνθήκες γύρω σας και προχωρήστε στις κατάλληλες ενέργειες», ανέφερε η RFS στα κοινωνικά μέσα ενημέρωσης, όπως μετέδωσε το Reuters.
Αυτές οι καιρικές συνθήκες είναι τα αποτελέσματα του σχηματισμού σύννεφων φωτιάς που είναι γνωστά και ως σύννεφα Pyrocumulonimbus ή PyroCb και μπορούν να προκαλέσουν μια «ξηρή καταιγίδα» η οποία συνοδεύεται από αστραπές και βροντές με καθόλου ή ελάχιστη βροχή
Το ζωικό βασίλειο
Για τον Μίλαν Κούντερα, στον οποίο χρωστάμε μια από τις βαθύτερες αναλύσεις της ζωοφιλίας (στο μυθιστόρημά του Η Αβάσταχτη Ελαφρότητα του Είναι) η αγάπη ανάμεσα στο ζώο και τον άνθρωπο είναι ανώτερη από την αγάπη μεταξύ των ανθρώπων.
“… η αγάπη του άντρα και της γυναίκας”, γράφει “είναι εξαρχής ενός είδους κατώτερου απ’ αυτό που μπορεί να είναι () η αγάπη ανάμεσα στον άνθρωπο και στον σκύλο, αυτή η παραδοξότητα της ιστορίας που ίσως ο Πλάστης να μην την είχε προβλέψει.”
Και ο Κούντερα αναλύει τα χαρακτηριστικά αυτής της αγάπης. Άδολη, εκούσια, καθαρή, ελεύθερη. Ειδυλλιακή. Η λέξη ειδύλλιο αναφέρεται στον Παράδεισο.
Αν ρωτήσετε τους περισσότερους ζωόφιλους, τι τους ελκύει στα ζώα, θα σας μιλήσουν για την σταθερότητα, την εμπιστοσύνη. Το ζώο, θα σας πουν, δεν σε προδίδει ποτέ.
Γιατί δεν προδίδει ούτε τον εαυτό του. Είναι αυτό που είναι. Ξέρει αυτά που ξέρει, απόλυτα.
Δεν ταλαντεύεται. Δεν παλινδρομεί. Δεν αμφιβάλλει ούτε αμφισβητεί. Δεν έχει άγχος θανάτου ούτε ζωής.
Και η αγάπη του είναι σταθερή και διαυγής. Δεν έχει προϋποθέσεις, ούτε διαθέσεις, ούτε διακυμάνσεις.
Το ζώο είναι και η σταθερότητα μέσα στο χρόνο – η υπέρβαση της ιστορίας.
Πορεύεται δίπλα μας μέσα στην ιστορία αλλά δεν της ανήκει. Ανήκει στη φύση. Η φύση είναι ανιστορική.
Εμείς αλλάζουμε συνέχεια – όμως ένας σκύλος από την Ασσυρία και μια γάτα από την αρχαία Αίγυπτο, είναι ίδιοι με τους σημερινούς.
Το πιο συγκινητικό περιστατικό που έχει ποτέ γραφτεί για συμπεριφορά ζώου, αριθμεί ηλικία τριών χιλιάδων ετών:
Ο ‘Αργος ο σκύλος του Οδυσσέα περίμενε είκοσι χρόνια να δει τον άνθρωπό του για να ξεψυχήσει.
Εκεί και ο ‘Αργος κείτουνταν τσιμπούρια φορτωμένος
Και τότε, όπως μυρίστηκε κοντά του τον Οδυσσέα
κούνησε λίγο την ουρά, κατέβασε τ’ αυτιά του,
όμως δεν είχε δύναμη να τρέξει πια κοντά του
Και ο σκληρός Οδυσσέας, έτοιμος για εκδίκηση, παραλίγο να προδοθεί. Κλαίει για πρώτη φορά (απομόρξατο δάκρυ). Κι ευθύς ως φεύγει, ο ‘Αργος πεθαίνει.
‘Αργον δ’αυ κατά μοίρα λάβεν μέλανος θανάτοιο
αυτίκ’ιδόντα Οδυσύα εεικοστώ ενιαυτώ.
Μοίρα έχει και ο ‘Αργος. Σαν τους ανθρώπους. Τον μαύρο θάνατο. Περίμενε είκοσι χρόνια. Πέστε μου μετά πως ο σκύλος έρχεται μόνο για το κόκαλο, κι η γάτα για το ψάρι.
Αυτή την σταθερότητα, αυτή την πίστη, σπάνια – η ποτέ – δεν την βρίσκεις σε άνθρωπο. Στο ζώο πάντα. Εκεί ισχύουν νόμοι ενός άλλου κόσμου.
Το κοντινό μας ζώο είναι ό,τι μας απόμεινε από τον παράδεισο. Από την κατάσταση της σιγουριάς, της αθωότητας και της απλότητας που κάποτε εγκαταλείψαμε.
Ήδη οι ψυχίατροι έχουν αποδείξει πως ένας τετράποδος σύντροφος είναι το καλύτερο αντίδοτο στο άγχος της ύπαρξης. Ο άλλος άνθρωπος δεν μπορεί να σας δώσει αυτό το αίσθημα του απόλυτα απλού. Ίσως μόνο ένα βρέφος, που κι αυτό στην αρχή, είναι καθαρή φύση.
Ο Κούντερα έγραψε: “κανένα ανθρώπινο πλάσμα δεν μπορεί να κάνει σε ένα άλλο την δωρεά του ειδυλλίου. Μόνο το ζώο μπορεί, επειδή δεν το έδιωξαν από τον Παράδεισο.”
