Εγκρίθηκε σήμερα από το Κολέγιο των Επιτρόπων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), η πρόταση της Κομισιόν για τον προϋπολογισμό της περιόδου 2028-2034.
Ο προϋπολογισμός αυτός ανέρχεται σε 2 τρισεκατομμύρια ευρώ και σηματοδοτεί την πιο φιλόδοξη πρόταση στην ιστορία της ΕΕ, με στόχο την ενίσχυση της ευρωπαϊκής στρατηγικής αυτονομίας, την ευελιξία και τη διαφάνεια, χωρίς αύξηση των εθνικών συνεισφορών, χάρη σε μια νέα αρχιτεκτονική ιδίων πόρων.
Κεντρικός πυλώνας του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου (ΠΔΠ) είναι οι επενδύσεις σε ανθρώπους, κράτη μέλη και περιφέρειες. Το πακέτο των εθνικών και περιφερειακών σχεδίων εταιρικής σχέσης φτάνει τα 865 δισ. ευρώ και βασίζεται στη συνοχή και τη γεωργία, εξασφαλίζοντας πάνω από 300 δισ. ευρώ για το εισόδημα αγροτών και αλιέων. Το γεωργικό αποθεματικό διπλασιάζεται, ενώ προβλέπονται τουλάχιστον 218 δισ. ευρώ για τις λιγότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες και 2 δισ. ευρώ για την αλιεία.
Παράλληλα, καθιερώνεται στόχος για κοινωνικές δαπάνες στο 14%, με παρακολούθηση της χρηματοδότησης σε όλη τη διάρκεια του ΠΔΠ. Το Ταμείο Αλληλεγγύης τριπλασιάζεται, όπως και οι επενδύσεις για τη μετανάστευση και τη φύλαξη συνόρων.
Για πρώτη φορά, ο προϋπολογισμός προβλέπει τη δημιουργία εργαλείου δανεισμού – το «Catalyst Europe» – μέσω του οποίου θα διατεθούν δάνεια έως 150 δισ. ευρώ, με στήριξη από τον κοινοτικό προϋπολογισμό. Στόχος είναι η ενίσχυση επενδύσεων σε κοινές ευρωπαϊκές προτεραιότητες όπως η άμυνα, η ενέργεια και οι στρατηγικές τεχνολογίες.
Η κατανομή των πόρων θα γίνεται με βάση απλοποιημένα και διαφανή κριτήρια, όπως οι περιφερειακές ανισότητες, οι γεωργικές ανάγκες ή οι εντάσεις στα σύνορα. Τα εθνικά και περιφερειακά σχέδια εταιρικής σχέσης αντικαθιστούν τη σημερινή πολυπλοκότητα πολλών διαφορετικών ταμείων, επιτρέποντας την ευθυγράμμιση των ευρωπαϊκών προτεραιοτήτων με τις τοπικές ανάγκες.
Η αιρεσιμότητα για το κράτος δικαίου παραμένει απαράβατος όρος για την πρόσβαση στη χρηματοδότηση. Η τήρηση των θεμελιωδών δικαιωμάτων αποτελεί προϋπόθεση για τις επενδύσεις και επίκεντρο των μεταρρυθμίσεων, συνοδευόμενη από μηχανισμούς διαφάνειας και λογοδοσίας.
Το πρόγραμμα Erasmus+ αυξάνεται κατά 50%, ενώ ενισχύεται η κοινωνία των πολιτών μέσω δράσεων όπως το LIFE (για περιβάλλον, βιοποικιλότητα και κυκλική οικονομία) και το νέο πρόγραμμα AGORA-EU, που εστιάζει στην ελευθερία των ΜΜΕ, τα πολιτικά δικαιώματα και την πολυμορφία.
Στον τομέα της ανταγωνιστικότητας, η πρόταση περιλαμβάνει ένα Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανταγωνιστικότητας 410 δισ. ευρώ. Περιλαμβάνει διπλασιασμό του προγράμματος Horizon Europe, πενταπλασιασμό των επενδύσεων στην ψηφιακή μετάβαση και εξαπλασιασμό των κονδυλίων για καθαρές τεχνολογίες, βιοοικονομία και απανθρακοποίηση. Οι δαπάνες για το κλίμα αγγίζουν συνολικά τα 700 δισ. ευρώ, καλύπτοντας τον στόχο 35% του ΠΔΠ για τους περιβαλλοντικούς στόχους της ΕΕ.
Στον τομέα της άμυνας και της ασφάλειας, διατίθενται 131 δισ. ευρώ, ποσό πενταπλάσιο σε σχέση με το σημερινό επίπεδο. Διπλασιάζεται το CEF για τις μεταφορές, δεκαπλασιάζεται η χρηματοδότηση για τη στρατιωτική κινητικότητα και πενταπλασιάζονται οι πόροι για ενεργειακές υποδομές. Αυξάνονται επίσης οι επενδύσεις στην κυβερνοασφάλεια και τις υποδομές διπλής χρήσης.
Για την εξωτερική δράση, το πρόγραμμα «Παγκόσμια Ευρώπη» προβλέπει 200 δισ. ευρώ – αυξημένο κατά 75%. Εστιάζει στο Global Gateway, την ανθρωπιστική βοήθεια και τις στρατηγικές συνεργασίες, με έμφαση στη στήριξη της διεύρυνσης. Προβλέπεται πλήρης ένταξη των υποψήφιων χωρών στο χρηματοδοτικό πλαίσιο, καθώς και 100 δισ. ευρώ για την Ουκρανία, με διπλασιασμό του σχετικού μηχανισμού για την ανάκαμψη και την προετοιμασία της για ένταξη στην ΕΕ.
