Πέμπτη 6 Φεβρουαρίου σήμερα και η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμάει τον Άγιο Φώτιο τον Μέγα, τον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως και Ισαπόστολο.
Σύμφωνα με το εορτολόγιο, τιμώνται επίσης:
- Ο Όσιος Βουκόλος ο Επίσκοπος Σμύρνης
- Οι Όσιοι Βαρσανούφιος και Ιωάννης
Άγιος Φώτιος ο Μέγας
Θεωρείται μία από τις σημαντικότερες μορφές της εν γένει ιστορίας του Βυζαντίου και του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως. Ήταν επίσης ένας από τους σημαντικότερους λογίους του μεσαιωνικού Ελληνισμού. Γιορτάζεται ως Μέγας για την μεγάλη προσφορά του στην Εκκλησία.
Διετέλεσε Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως από το 858 έως το 867 και από το 877 έως το 886.
Ο πατέρας του Σέργιος εξορίστηκε κατά τη δεύτερη περίοδο της Εικονομαχίας ως εικονολάτρης και πέθανε στην εξορία. Ήταν ανηψιός του Πατριάρχη Ταράσιου, το όνομα του οποίου έφερε και ο αδελφός του Φωτίου, στον οποίο αφιέρωσε αυτός τη Μυριόβιβλο. Ήταν επίσης συγγενής της βασιλικής οικογένειας (της δυναστείας του Αμορίου), δεδομένου ότι η αδελφή της αυτοκράτειρας Θεοδώρας Ειρήνη είχε παντρευτεί αδελφό του (κατ’ άλλους θείο του).
Σε νεαρή ηλικία ο Φώτιος φαίνεται ότι είχε αρχίσει να διδάσκει γραμματική, ρητορική και φιλοσοφία σε ένα κύκλο μαθητών. Στη συνέχεια ακολούθησε τη συνήθη σταδιοδρομία ενός προικισμένου (και λόγω καταγωγής ευνοημένου) νέου στη βυζαντινή αυλή.
Ο Φώτιος πήρε το αξίωμα του πρωτασηκρήτη, του πρωτοσπαθάριου και του συγκλητικού, αξιώματα πολιτικά και στρατιωτικά στα οποία διακρίθηκε ιδιαίτερα και σε αβέβαιη ημερομηνία έλαβε μέρος σε διπλωματική αποστολή στη Βαγδάτη.
Καθοριστικής σημασίας για τις εκκλησιαστικές και πολιτικές εξελίξεις της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας ήταν η έρις του προς τον Πατριάρχη Ιγνάτιο για τον πατριαρχικό θρόνο της Κωνσταντινούπολης, και η επακόλουθη διαμάχη με την Εκκλησία της Ρώμης, για την οποία διαμάχη η πολιτεία του Φωτίου υπήρξε μία από τις σημαντικότερες αφορμές.
Καθοριστικότατη υπήρξε και η εμπλοκή του στις πολιτικές υποθέσεις της αυτοκρατορίας, δεδομένου ότι συνέβαλε στη διαμόρφωση των σχέσεων της αυτοκρατορίας με ξένους λαούς δια του ιεραποστολικού έργου του (π.χ. με τον εκχριστιανισμό των Βουλγάρων) αλλά και άφησε έντονο το αποτύπωμά του στην πολιτική θεωρία των Βυζαντινών.
Σημαντικότατη ως προς το πρώτο υπήρξε η Επιστολή του προς τον ηγεμόνα των Βουλγάρων Βόρις-Μιχαήλ[4] και ως προς το δεύτερο ένα “κάτοπτρο ηγεμόνος” που συνέγραψε με τίτλο “Κεφάλαια Παραινετικά” και αποδέκτη τον μαθητή του Λέοντα ΣΤ´ τον Σοφό (το κείμενο βάσει της επιγραφής του αποδίδεται στον Βασίλειο Α΄, ωστόσο η σύγχρονη έρευνα έχει αποδείξει ότι η πατρότητα του κειμένου ανήκει στον πατριάρχη Φώτιο Α’).
Είναι ο Προστάτης άγιος της Ιεράς Συνόδου Εκκλησίας της Ελλάδος και της ιστορικής πόλης της Βεργίνας.
Σε ποιους λέμε «χρόνια πολλά»
Την ονομαστική τους εορτή έχουν οι:
- Φώτιος, Φώτης, Φωτεινός
- Φωτία, Φωτεινή, Φανή, Φένια, Φώτω, Φώφη, Φαίη, Φωφώ
